Lud Apatani z Doliny Ziro

Na pierwsze spotkanie z unikalną kulturą północno-wschodnich Indii wybierzemy się do Doliny Ziro w stanie Arunachal Pradesh zamieszkiwanej przez lud Apatani. Dolina ta położona na wysokości około 1 500 metrów n.p.m., słynie z unikalnego krajobrazu oraz bogatych tradycji rolniczych. Z ich powodu region ten został wpisany na tzw. wstępną Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Apatani należą do ludów tybeto-birmańskich i posługują się językiem Tanii, choć wielu z nich zna także hindi i angielski. W przeciwieństwie do wielu innych plemion zamieszkujących stan Arunachal Pradesh, prowadzą osiadły tryb życia i od pokoleń zajmują się rolnictwem, wykorzystując naturalne warunki Doliny Ziro.

Charakterystyczny wygląd kobiet Apatani to kolejny element ich kulturowej tożsamości. Noszą one duże korkowe zatyczki w nozdrzach, znane jako yaping hurlo. Uważa się, że tradycja ta miała chronić je przed uprowadzeniami przez wojownicze plemiona. Choć współcześnie zanika, starsze przedstawicielki ludu Apatani wciąż ją kultywują – będziemy mieli wyjątkową okazję je poznać, a także zjeść w wiosce tradycyjny lunch. 

Neo-wisznuizm na świętą rzeką Brahmaputrą

Z Doliny Ziro udamy się do stanu Assam, by zgłębić tajniki neo-wisznuizmu (Neo-Vaishnavism) – ruchu religijnego, zapoczątkowanego na przełomie XV i XVI wieku właśnie w tym regionie. Jego protoplastą był Śankardewa – znany reformator religijny, poeta, dramatopisarz i filozof, którego działalność miała ogromny wpływ na kulturę i religię Assamu. Neo-wisznuizm Śankardewy kładł nacisk na bhakti, czyli oddanie Bogu, w szczególności Wisznu, jako sposób na osiągnięcie zbawienia. Ruch ten odrzucał kastowy system społeczny, promując prostotę i równość wszystkich wyznawców. Śankardewa wprowadził również tradycję satras (klasztorów) i namghars (domów modlitwy), które stały się centrami religijnymi i kulturalnymi w regionie.

Neo-wisznuizm odegrał kluczową rolę w kształtowaniu tożsamości religijnej Assamu, a jego wpływy są widoczne do dziś w lokalnej kulturze, sztuce i praktykach wyznaniowych. Aby poznać je bliżej, udamy się na wyspę Majuli – największą rzeczną wyspę na świecie, położoną na świętej rzece Brahmaputrze. Oderwanie od stałego lądu pomogło zachować dawne tradycje – wyspa ta  zamieszkana jest głównie przez różne grupy etniczne – najliczniejszą z nich jest lud Mising. Będziemy mieli możliwość poznania przedstawicieli tej społeczności podczas kolacji w tradycyjnym domostwie. W okolicy odwiedzimy też wisznuistyczne świątynie oraz zakłady rzemieślnicze, w tym wioskę słynącą z wyrobów z terakoty.

W buddyjskim klasztorze społeczności Tai Phake

Z wyspy Majuli ponownie przeprawimy się promem przez świętą Brahmaputrę, by dalej eksplorować stan Assam. Udamy się do miejscowości Naharkatia, zamieszkanej przez społeczność Tai Phake. To potomkowie ludów, które przed wiekami przybyły z południowo-wschodnich Chin i do dziś pielęgnują swoją odrębną kulturę, wyróżniającą się buddyjskimi świątyniami oraz tradycyjną architekturą drewnianych domów na palach.

Podczas pobytu w wiosce zajrzymy do buddyjskiego klasztoru Namphake. Będziemy też mieli okazję spędzić noc w klasztornym gościńcu, aby poznać bliżej tę fascynującą kulturę.

Przez Park Narodowy Dehing Patkai do łowców głów z ludu Nocte

Z Naharkatii ruszymy w drogę przez Park Narodowy Dehing Patkai. Nazywany bywa „Amazonią Wschodnich Indii”, ponieważ to jedyny park narodowy Indii obejmujący wilgotne i wiecznie zielone lasy tropikalne. Ze względu na to charakteryzujące się on ogromnym bogactwem biologicznym.

Zmierzamy do regionu Tirap, w którym poznamy przedstawicieli ludów Nocte – społeczności plemiennych zamieszkujących górzyste tereny w pobliżu granicy z Mjanmą. Nocte należą do większej grupy ludów tybeto-birmańskich i są spokrewnieni z innymi plemionami regionu. 

Charakterystycznymi elementami wiosek Nocte są drewniane domy na palach oraz morungi – wspólnotowe domy młodzieży, które odgrywały ważną rolę w wychowaniu młodych mężczyzn. Gromadzono w nich czaszki wrogów, których zdobywanie było ważnym rytuałem przejścia oraz symbolem odwagi, siły i płodności. Praktyka ta została oficjalnie porzucona wraz z rozprzestrzenianiem się chrześcijaństwa i wpływem administracji państwowej w XX wieku, ale w niektórych wioskach wciąż można zobaczyć jej świadectwa.

Poznamy także społeczność Ollo Nocte, której przedstawicielki wyróżniają się tatuażami zdobiącymi ich twarze – są one ważnym elementem tożsamości kulturowej. Będziemy mieli okazję przeprowadzić z nimi sesję zdjęciową.

Odwiedzimy również wioski grupy etnicznej Wancho spokrewnionej z ludem Nocte.

Festiwal Dzioborożca (Hornbill Festival)

W dalszej kolejności udamy się na południe do następnego indyjskiego stanu naszej trasie – Nagalandu. Po drodze, jeszcze przed przekroczeniem jego granicy, zwiedzimy Charideo Maidam – zespół królewskich grobowców dynastii Ahom, która rządziła Assamem przez prawie 600 lat (1228 – 1826). Kompleks składa się z ponad 30 dobrze zachowanych kopców grobowych określanych niekiedy mianem „piramid Assam”. Znaczenie tego miejsca dla regionu podkreśla umieszczenie go na wstępnej Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Naszym kolejnym przystankiem będzie Kohima – stolica Nagalandu, w której weźmiemy udział w Festiwalu Dzioborożca (Hornbill Festival). To największe i najbardziej barwne wydarzenie kulturalne północno-wschodnich Indii, obchodzone w pierwszym tygodniu grudnia w wiosce Kisama położonej pod Kohimą.

„Festiwal Festiwali”, jak bywa nazywane to święto, gromadzi przedstawicieli licznych plemion zamieszkujących Nagaland. Każda grupa etniczna wnosi do obchodów swoje unikalne tradycje, stroje, muzykę i tańce, co czyni Festiwal Dzioborożca wyjątkowym i barwnym wydarzeniem, celebrującym różnorodność kulturową stanu.

Podczas festiwalu można podziwiać występy artystyczne, pokazy rzemiosła, a także obserwować emocjonujące wydarzenia sportowe, takie jak zapasy plemienne czy zawody łucznicze. Tradycja tych obchodów została zainicjowany przez rząd Nagalandu w 2000 roku w celu ochrony i promocji dziedzictwa kulturowego regionu. To wyjątkowa okazja, by na żywo doświadczyć tradycji i zwyczajów, które na co dzień pozostają na poboczu Indii.

Piotr Dreziński