Niedaleko miasta Bikaner, w Radżastanie, stoi świątynia, która zachęca nas do zastanowienia się nad tym, co wiemy o świecie… i nad naszym stosunkiem do gryzoni! Karni Mata Temple, czyli Świątynia Szczurów w Deshnok, bo o niej mowa, to jedna z najbardziej niezwykłych atrakcji Indii. Niektórych turystów fascynuje, innych – przeraża, ale nikogo nie pozostawia obojętnym.
Czym jest Świątynia Szczurów?
Świątynia Szczurów Karni Maty leży w małej miejscowości Deshnok (Deśnok) w Radżastanie i jest niezwykłym przykładem związku między hinduistycznymi wierzeniami a kultem zwierząt. Miejsce było darzone czcią już w XV wieku, ale obecny budynek pochodzi z początku XX wieku i został ufundowany przez pobożnego Maharadżę Gangę Singha z Bikaneru.
Kim była Karni Mata?
Zacznijmy od postaci, której poświęcona jest świątynia. Hinduska Karni Mata to postać historyczna; na świat przyszła w 1387 roku. Z urodzenia przynależała do dźati (potocznie kasty) Ćaranów. Była indyjską nauczycielką religijną, ascetką i mistyczką. Ceniono ją za jej mądrość i oddanie sprawom duchowym. Ponoć dokonywała również licznych cudów. Przysłużyła się lokalnej społeczności, ponieważ dbała o poprawę życia biednych i doradzała władcom Bikaneru. Z czasem została uznana za wcielenie bogini Durgi.
Według lokalnych przekazów Karni Mata była osobą obdarzoną niezwykłym rozumem i boskimi zdolnościami. Niektóre opowieści mówią nawet, że potrafiła przywracać życie uschniętym roślinom. Jej wpływ na lokalną społeczność był tak znaczący, że również współcześnie jest czczona jako bóstwo.
Jak wygląda Świątynia Szczurów Karni Maty?
Świątynia w Deshnok przyciąga tysiące pielgrzymów i turystów z całych Indii i ciekawskich z całego świata. Już z daleka zachwyca swoją marmurową fasadą i bogato zdobionymi srebrnymi drzwiami. Wejście do budynku ozdabiają przepiękne rzeźby przedstawiające kwiaty róży, słonie, postacie ludzkie i liście. Cała architektura nosi wyraźne wpływy stylu mogolskiego zapoczątkowanego w dynastii Wielkich Mogołów.
Nad dziedzińcem świątyni rozpięta jest siatka, która chroni szczury przed ptakami drapieżnymi. W głównym sanktuarium znajduje się posąg bogini Karni Maty trzymającej trójząb, otoczonej przez ukochane zwierzątka.
Święte szczury Karni Maty
Jednak to nie architektura jest główną atrakcją świątyni. Turyści przybywają do Deshnok, żeby zobaczyć 20 tysięcy szczurów śniadych (a według niektórych źródeł nawet 25 tysięcy), zwanych lokalnie kabas, które swobodnie biegają po całej przestrzeni świątyni, wspinają się po ścianach i chowają w zakamarkach.
Szczególnie cenne są białe szczury, których jest zaledwie kilka. Uważane są za wyjątkowo święte, a niektórzy wierzą, że są wcieleniem samej bogini Karni Maty. Ten, kto je zobaczy, może się uważać za szczęśliwca! A jeśli dostrzeże je kobieta starająca się o potomka, powinna szybko zajść w ciążę.
Gryzonie w indyjskiej świątyni nie boją się odwiedzających i swobodnie poruszają się po całej przestrzeni. Są regularnie karmione mlekiem przez kapłanów i pielgrzymów. Co kilka godzin dostają przysmaki (przede wszystkim ziarno oraz słodkości) w okrągłych misach. Ten pokarm po ofiarowaniu bogini staje się prasadam, czyli pobłogosławionym jedzeniem.
Dlaczego szczury są święte w Deshnok?
Obecność 20 000 szczurów w świątyni wyjaśniają dwie legendy. Opowiemy Wam je obie; sami zdecydujcie, która jest bardziej prawdopodobna (albo w którą chcecie wierzyć).
Legenda pierwsza – utopiony pasierb
Według najpopularniejszej opowieści pasierb Karni Maty (lub syn, lub inny krewny – przekazy nie są tutaj zgodne) utopił się w stawie podczas próby napicia się wody. Zrozpaczona Karni Mata błagała Jamę (boga śmierci) o przywrócenie go do życia. Jama jednak wyjaśnił, że młodzieniec zdążył już odrodzić się pod postacią szczura.
Po długich negocjacjach bogini wywalczyła u boga śmierci obietnicę, że wszystkie osoby urodzone w kaście Ćaranów (a więc potomkowie Karni Maty) nie będą trafiać do jego królestwa po śmierci, ale wcielać się w szczury, aż ostatecznie powrócą w ludzkiej postaci. Ponieważ wierzy się, że świątynne gryzonie są reinkarnacją przodków, obecnie traktuje się je z ogromnym szacunkiem.
Legenda druga – uratowani dezerterzy
Inna hinduska legenda opowiada o 20 tysiącach dezerterów, którzy uciekli z armii walczącej w pobliżu Deshnok. Ponieważ dezercja była karana śmiercią, żołnierze błagali Karni Matę o ochronę. Bogini początkowo odmawiała, ale ostatecznie ulitowała się i zamieniła ich w szczury pod warunkiem, że będą jej wiernie służyć na terenie świątyni. Źródła nie wspominają jednak o jaką konkretną bitwę chodzi.
Praktyczne wskazówki dla odwiedzających Świątynię Szczurów
Przed wejściem do świątyni zdejmujemy buty. Spacerując, musimy uważać na zwierzęta. Według współczesnych wierzeń nadepnięcie na szczura przynosi ogromne nieszczęście, a na dodatek winowajca musi ponieść karę – ofiarować bogini szczerozłotą figurkę przedstawiającą ofiarę, w rozmiarze 1:1. Żeby uniknąć takiej sytuacji, zaleca się szuranie stopami po podłodze, żeby ostrzec gryzonie, że się zbliżamy.
Dla większości osób z zachodniego kręgu kulturowego widok tysięcy swobodnie biegających szczurów jest, delikatnie mówiąc, niepokojący. Jednak nie ma czego się bać, pomimo obecności tysięcy szczurów, wśród lokalnej ludności nie odnotowano żadnych epidemii ani chorób przenoszonych przez gryzonie.
Dla zachowania higieny zalecamy zabranie ze sobą żelu antybakteryjnego do rąk, cienkiej pary skarpetek i wody. Po wizycie w świątyni dokładnie myjemy ręce i stopy, ponieważ, chociaż podłoga jest regularnie sprzątana, przy takiej liczbie gryzoni niemal nie da się nie nastąpić na ich odchody.
Zobaczcie też, jak się przygotować do wyjazdu po północnych Indiach.
Kiedy odwiedzić Świątynię Szczurów?
Świątynia Karni Maty jest dostępna przez cały rok od 4 rano do 10 wieczorem. Najbardziej uroczyste momenty to dwa festyny organizowane ku czci bogini:
w miesiącu wajśakha (od połowy kwietnia do połowy maja),
w miesiącu karttika (od połowy października do połowy listopada).
W tych okresach tysiące wiernych przybywa, żeby uczestniczyć w głównych obrzędach i oddać cześć bogini i świętym szczurom. Jeśli chcecie doświadczyć autentycznej atmosfery pielgrzymkowej, to dobry czas na wizytę. Świątynia i jej okolice są wtedy pięknie przystrojone kwiatami i światełkami.
Jeśli jednak wolicie spokojnie pozwiedzać, lepiej wybrać inny termin. Najlepszą porą dnia na odwiedziny jest wczesny poranek lub późne popołudnie ze względu na niższą temperaturę (nierzadko panuje tam ponad 40 stopni, więc ma to znaczenie!). Szczury są wtedy najbardziej aktywne i można je dokarmiać.
Jak dotrzeć do Świątyni Szczurów?
Świątynia Karni Maty znajduje się około 30-45 minut od Bikaneru. Łatwo do niej dotrzeć taksówką lub autorikszą. Kierowcy zazwyczaj proponują czekanie na miejscu i powrót, co jest wygodne, jeśli nie planujecie dłuższego pobytu. Na miejsce można dotrzeć również transportem publicznym: autobusem lub pociągiem. Jeśli podróżujecie z innych miast Radżastanu (np. Dźajpuru lub Udajpuru), najpierw musicie dotrzeć do Bikaneru.
Jeśli chcecie osobiście odwiedzić szczury mieszkające w Świątyni Karni Maty, zapraszamy na nasze wycieczki. To niezwykłe miejsce odwiedzamy podczas Fotowyprawy po miastach i wioskach Radżastanu, razem z Dźodhpur, wioskami Cyganów i Delhi.
Źródła:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Karni_Mata_Temple (skonsultowano: 28.04.2025)
- https://www.national-geographic.pl/artykul/karni (skonsultowano: 28.04.2025)
- https://udaipurblog.com/karni-mata-temple-legend-and-history.html (skonsultowano: 28.04.2025)
- https://www.youtube.com/watch?v=kg8R6LMfrEE (skonsultowano: 28.04.2025)
Autor: Magdalena Białek
